Kto? Co? Kiedy? Z kim?

    Znowu będzie o żmudnych i nudnych poszukiwaniach. Ale skoro już się namęczyłam, nie może wszystko pójść na marne. W liczącym 859 pozycji spisie utworów, w tym ok. 50 oper, Antonia Vivaldiego na próżno szukać Andromeda liberata. Gdy jednak wpisać w wyszukiwarkę tytułową Andromedę, albo imię innego bohatera - Perseusza (Perseo), a jeszcze lepiej Sovente il sole, w pierwszych linkach pojawia się nazwisko Vivladiego, jako autora kompozycji. Dlaczego? Główne śledztwo przeprowadził na szczęście Michael Talbot, który jest specjalistą, autorem monografii o Vivaldim. Nie tylko zresztą o nim.
     Jak ustalił Talbot właśnie, Andromeda liberata tak naprawdę Vivaldiego w całości nie jest. Jest to kompozycja typowego dla baroku pasticcio, w którym mieszają się fragmenty różnych autorów, często trudnych do zidentyfikowania. Gatunkowo Andromeda figuruje jako serenata, czyli nie całkiem opera, a coś więcej niż kantata. Treść nawiązuje oczywiście do mitycznej historii uwolnienia Andromedy przez Perseusza. Zanim jednak zgodnie z mitologią córkę Kasjopei i pogromcę Meduzy połączy węzeł małżeński, Andromeda zaczyna stroić fochy i odrzuca swojego wybawcę. Po godnych operowej intrygi perypetiach okazuje się, a przynajmniej heroina tak twierdzi, że tylko chciała wystawić na próbę wierność herosa. I wszystko kończy się dobrze i szczęśliwie.
      Zagadką pozostaje autorstwo całości dzieła. Odnaleziony w Wenecji rękopis serenaty Andromeda liberata z 1726 roku nie zawierał nazwiska ani autora libretta, ani kompozytora. I tu wkracza ze swoim  śledztwem Michael Talbot, który najpierw na podstawie kilku różnych XVIII-wiecznych źródeł identyfikuje Vincenzo Cassaniego jako librecistę, a potem z benedyktyńską cierpliwością analizuje muzykę. Dokładny opis kolejnych kroków, poszukiwań, porównań, dociekań i domysłów został przedstawiony na trzydziestu stronach pod tytułem Mythology in the Service of Eulogy: The Serenata "Andromeda liberata" (1726). W każdym razie zachowane notatki o finansowaniu artystów, muzyków i librecistów, pozwalają domniemywać, że Andromeda liberata powstała jako dzieło zbiorowe kilku kompozytorów dla uczczenia pochodzącego z Wenecji wielkiego mecenasa sztuki, jakim był kardynał Pietro Ottoboni (1667 - 1740). Właśnie w 1726 roku Pietro Ottoboni, wcześniej wygnany z Republiki Wenecji, triumfalnie do niej powraca, a na jego cześć zorganizowano wielkie uroczystości o charakterze muzycznym, jako że kardynał był miłośnikiem opery i sam parał się nawet pisanem librett. Wówczas doszło między innymi do wystawienia Andromedy.  Pierwotny tytuł utworu, w nawiązaniu do pozycji i zasług kardynała, brzmiał Perseo, przy którym adnotacja, że jest to dzieło na pięć głosów, pozwala utożsamiać go z odnalezioną Andromedą, zawierającą pięcioro bohaterów: Andromeda (sopran), Kasjopea (sopran), Meliso (alt), Perseo (alt), Daliso (tenor). 
       Na dalszych stronach Talbot opisuje jak ustalał kompozytorów. Daruję tu sobie szczegółowe streszczenie, tym bardziej, że ostatecznych rozstrzygnięć nie ma. Przewijają się nazwiska takie jak Nicola Porpora, Giovanni Porta, Benedetto Marcello, Tomaso Albinoni, Giovanni Brusa, no i oczywiście Vivaldi. Cztery arie Talbot ostatecznie przypisuje Albinoniemu, jedną na pewno uznaje za kompozycję Porty. Inne zawierają cechy języka muzycznego Antonia Lottiego czy Marcella oraz kilku mniej znanych, więc właściwie trudno stwierdzić autorstwo. Nie można też z całą pewnością określić, ile fragmentów skomponował Vivaldi. Niemniej jego udział jest wyraźnie widoczny, a aria Perseusza Sovente il sole na pewno wyszła spod jego ręki. 

Sovente il sole
risplende in cielo
piu bello e vago,
se oscura nube
gia l`offusco

E il mar tranqiullo
quazi senz`onda
talor si scorge
se ria procella
gia lo turbo.

( jak coś poplątałam, to proszę zajrzeć do Talbota, za którym trudno mi było nadążyć)