Od opery do musicalu

      Rzecz ma początek w operze Verdiego "Aida", której libretto na nowo zaadaptował Tim Rice, dopisując piosenki, a muzykę skomponował Elton John.  Najpierw trzeba zapomnieć o Verdim.  Musical rządzi się innymi prawami.  Muzyka ma wpadać w ucho, akcja  rozwijać się dynamiczniej, a choreograficzne popisy przykuwać uwagę intensywnością.  Zmienność układów nasuwa pytanie czy to jeszcze scena, czy już plan filmowy?
     Gdy rodziła się sztuka filmowa, czerpała z zastanych toposów kulturowych. Taki Bergman na przykład i jego  "Siódma pieczęć".  Memento mori, kultura rycerska,  szachy i śmierć - średniowieczne toposy. Ale Bergman studiował literaturę. Dzisiejsi reżyserzy teatralni i operowi oglądają filmy! Mamy więc na scenie choreografię  rodem z "Matrixa" Wachowskich.  Dla dzisiejszego młodego widza rzecz rozpoznawalna. Można tylko cichutko sobie westchnąć: jaki to ma związek z Egiptem? Aida nie była hakerką zbiegłą do Syjonu, lecz etiopską księżniczką w niewoli egipskiej.
   


      Musicalowa "Aida" wystawiana jest na Broadwayu od dwudziestu lat. Polska wersja wzbudza jak dotąd dużo pozytywnych opinii, wręcz zachwytów, olśnień. Muzyka Eltona Johna z piosenkami Rice`a w Teatrze Roma w reżyserii Wojciecha Kępczyńskiego ma wiele charakterystycznych momentów. Mocne akcenty etniczne w rytmice podkreślone zostały fantastyczną choreografią Agnieszki Brańskiej.  Ponieważ nie przepadam za musicalową konwencją muzyki i piosenek, to właśnie taniec, choreografia i scenografia najbardziej wzbudzały moją uwagę. Za pomocą starannie przemyślanych detali architektonicznych, ruchomych zgeometryzowanych elementów zmieniajacych swoje położenie, plastycznie oddanych antycznych reliefów, posągów i obrazów wspomaganych techniką animacji udało się wydobyć na scenie aurę antycznego Egiptu. Stroje nie były odzworowaniem ubiorów znanych z egipskich rysunków, ale swobodnie nawiązywały do utrwalonych linii, łącząc archaiczność ze współczesnością. Charakterystyczne egipskie peruki również znalazły zastosowanie, zwłaszcza w postaci egipskiej księżniczki Amneris.
    Wierni widzowie musicali i sceny pop zapewne rozpoznają większość wykonawców głównych ról. Ja słyszałam ich po raz pierwszy.  Obsada z 7 marca nie była identyczna z tą premierową z października ubiegłego roku, ale wiadomo też, że chociaż premierze towarzyszą ogromne emocje i dreszczyk ekscytacji wzmacnia pozytywne nastroje, dopiero w kolejnych realizacjach aktorzy czują się na tyle swobodnie, że wykorzystują w pełni swoje możliwości. W oglądanej inscenizacji  wokalnie i charakterologicznie o wiele bardziej podobała mi się Amneris kreowana przez Zofię Nowakowską niż tytułowa Aida (Barbara Gąsienica Giewont).  Trudna postać egipskiej księżniczki wymaga bowiem dobrego aktorstwa, i to aktorstwa wokalnego, żeby pokazać początkową jej groteskowość przypominającą skrzyżowanie Marilyn Monroe z kabaretową Mariolką, a później dokonać przeobrażenia, gdy bohaterka zaczyna interesować się  sprawami polityki wielkiego państwa, a przy tym doświadcza zdrady i zawodu w sferze osobistej. Na tle Amneris Aida wydaje się postacią zbyt jednowymiarową.
     Podobne odczucia towarzyszyły mi obserwowaniu dwóch postaci męskich: Radamesa -  w tej roli wokalnie mocny Jan Traczyk - i Dżosera (ojca Radamesa) granego przez Janusza Krucińskiego. Czarny charakter był zdecydowanie lepszy, a jego straż przyboczna czy też jak to określono w którymś materiale promocyjnym "doradcy" w kostiumach z powiewającymi połami czarnych płaszczy jakby żywcem wzięci z "Matrixa", tylko im ciemnych okularów brakowało.
      Muzycznie i choreograficznie więc rzecz porywająca. Piosenki specjalnie do musicalu napisane niosą wyraziste przesłanie, np. wolnościowe, gdy mowa o wieloletniej niewoli Nubijczyjków podbitych przez Egipt, lub służą charakterystyce postaci, jak w przypadku manifestu Amneris "W rękawie as", jednkaże w ucho nie wpadają i trudno byłoby powtórzyć choćby zarys melodii. Może ktoś to chwyta, mnie się nie udało. Mam tylko w oczach świetne układy taneczne i malownicze kostiumy. Szukać dramatu na miarę Verdiego też nie należy. Wymowa musicalu, chociaż kończy się tragicznie dla głownych bohaterów, jest optymistyczna, ponieważ nowa władczyni - kobieta na faraonowym tronie - zaprowadza pokój między narodami, uwalniając zniewolonych Nubijczyków. I żyli długo i szczęśliwie. Poza Radamesem i Aidą, rzecz jasna, którzy zostali żywcem zakopani w piasku. Na szczęście nie musieliśmy tego naocznie oglądać. Bo jak wystawiano "Deszczową piosenkę", deszcz padał, a jakże! na połowę widowni. Jeszcze jeden przykład wzorowania się na technologii filmowej. Skoro powstają kina 4D i 5D z towarzyszącymi filmowym obrazom efektami specjalnymi, czemu w musicalu nie może padać na widzów deszcz albo piasek?
      Jeden z choreograficznych popisów, szkoda, że nagranie jakieś takie poklatkowe.