Tradycyjne kolędy Roztocza

     Tuż przed świętami, dosłownie tydzień temu wydano płytę z nagraniem tradycyjnych ludowych kolęd z terenu Roztocza Gorajskiego. Są wśród nich utwory z repertuaru lokalnych śpiewaków ludowych, niektóre nieznane w innych rejonach, inne śpiewane w lokalnych wersjach. W tekstach kolęd pojawiają się lokalne zwyczaje, tradycje i oczywiście gwarowy oryginalny język, którego walory docenić można, wsłuchując się w głosy wykonawców, w ich sposób artykulacji. Przyjemność słuchania potęguje komizm w niektórych tekstach, jak np. w utworze Przy onej dolinie, w gęstej krzewinie, gdzie mowa o bohaterze, Michale, który na głos aniołów spadł z dachu. Część utworów to częste w folklorze pastorałki świeckie, gdzie w zasadzie święto Godów, czyli Boże Narodzenie stanowi tylko tło akcji pomiędzy dziewczyną a chłopcem, ich zalotów czy potajemnych spotkań: Trząsł ci Jasiejko na Gody jabłka. Istotnym wydarzeniem często szczegółowo rozbudowanym jest poszukiwanie przez Józefa miejsca noclegu dla Maryi i siebie, jak w utworze Najświętsza Panienka gdy porodzić miała, gdzie słyszymy jak Józef jest przepędzany od gospody. Zgodnie z tradycją wielu kolęd Józef jest tu ukazany jako starzec, aby tym bardziej wzmocnić przekaz emocjonalny. 

      Dziesięć utworów zebranych na płycie pochodzi z  miejscowości powiatu biłgorajskiego, janowskiego (Janów Lubelski), zamojskiego i lubaczowskiego.

Najświętsza Panienka gdy porodzić miała - z Jędrzejówki, powiat biłgorajski

Nie masz ci, nie masz, nad tę gwiazdeczkę - z Sułowa, powiat zamojski

Przy onej dolinie, w gęstej krzewinie - ze Szczebrzeszyn, powiat zamojski

Wesoła nowina dziś ogłaszajmy -  z Krzemienia, powiat janowski

Panie Boże Mój, jam jest wołek Twój - z Jędrzejówki, powiat biłgorajski

Stała nam się nowina miła - z Zastawia, powiat biłgorajski (wykonanie oryginalne ludowej śpiewaczki Janiny Pydo)

Nasz gospodarajko wstaje raniajko - z Godziszowa, powiat janowski 

Poszła Kasieńka na dunaj po wodę - z Gorajca, powiat lubaczowski

Trząsł ci Jasiejko na Gody jabłka -  z Latyczyna, powiat zamojski

Zagrzmiało, zagrzmiało w Betleju ziemia - z Latyczyna, powiat zamojski

Ostatni wymieniony utwór to przykład właśnie kolędy świeckiej, humorystycznej, a zarazem dosadnej. Kolędnicy upominają się o "szczodraczki, kołaczki", a która gospodyni nie upiekła, ma jechać "na łopacie do piekła". 

Szczodraki to tradycyjny wypiek świąteczny w kształcie rogalików lub bułeczek nadziewanych cebulą, serem, kaszą, czasem mięsem. 

A tu bardzo sympatyczna pastorałka z Krzemienia

I kolęda życzeniowa: zawiera życzenia aby gospodarzowi obrodziło "sto kupek żyta, psanicy, owsa, prosa i tatarki", a przy tym Bóg dał mu szczęścia i zdrowia.