Takie zaskoczenie

       Wstyd przyznać, czytałam "Niepocieszonego" Kazuo Ishiguro od kilku miesięcy i nie mogłam skończyć. Brnęłam jak po gruzowisku albo błądziłam jak we mgle. Szukałam punktu zaczepienia, czegoś, co pozwoliłoby przezwyciężyć narastające znużenie. Główny bohater w kółko jeździ po mieście, rozmawia z ludźmi, którzy ciągle czegoś od niego chcą, on wszystkim obiecuje, potem zapomina, bo wyskakuje coś nowego, wciąż tylko gadają, gadaj i gadają i do sedna nikt nie dociera. I ja też do sedna doczytać nie mogłam. Poddałam się. Trudno, widać ta książka nie dla mnie. Aż tu nagle na stronie 337. w trakcie kłótni byłych kochanków pada wyrzut: "Zapominasz, że w Warszawie też nosiłem takie ubrania". No proszę, jaka niespodzianka.

       Z odsłanianej w ułamkach przeszłości dwojga drugoplanowych bohaterów kilka razy wspominana jest Warszawa, a potem, gdy znowu całkiem niespodziewanie po dramatycznym opisie wkręconej w pokrzywiony rower nogi, którą chirurg chce amputować, okazuje się, że ta noga nie jest prawdziwa, tylko proteza, ponieważ prawdziwą bohater stracił w wypadku kolejowym "Gdzieś na Ukrainie, w śniegu". Poczułam się jak w domu. Swojskie tereny w powieści w laureata Nagrody Nobla z 2017 roku. Mało tego. Pojawia się jeszcze niejaki "szalony" Andrzej, który zginął w Polsce w wypadku samochodowym, o czym bohaterowie dowiedzieli się z polskiej gazety: "Tak, wyczytałem w polskiej gazecie pięć czy sześć lat temu".  Skoro czytał w polskiej gazecie, to chyba z tego wynika, że zna język polski. Co prawda nazwisko Brodsky od razu kojarzy się z Josifem Brodskim, ale kto wie, kogo miał na myśli autor? Jednakże powieściowy Brodsky jako dyrygent przez jakiś czas, nawet kilka lat, pracował w Polsce, w Warszawie, mógł się więc języka nauczyć. Wspominany jest lokal o nazwie Praska, gdzie bohaterowie chodzili na kawę. Jest taka w Warszawie? No właśnie! Jest na ulicy Brzeskiej, ale!... otworzona dopiero w 2020 roku! A powieść powstała w 1995 roku!

      Oto pole do przeprowadzenia literacko-geograficznego śledztwa. Może być jeszcze Praskie Bistro na Floriańskiej, to z kolei powstało w roku 2015, też później niż powieść. Jest Szynk Praski na Stalowej i Ferment Praski na Placu Konesera, ale, ale... tak naprawdę pewnie chodzi o ul. Praską, gdzie znajduje się Efes.  Na stronie Restauracji Efes wyczytałam, że są trzy pod taką nazwą, założone przez emigranta z byłej Jugosławii i... UWAGA! pierwszą taką restaurację założył w 1994 roku na ul. Francuskiej na Saskiej Kępie, a po niej dwie następne: na al. Niepodległości i właśnie na Praskiej. Czyli Ishiguro aż tak dokładnie studiował mapę Warszawy, żeby umieścić w powieści autentyczny lokal? 

      Jakkolwiek było, niespodzianka dla polskiego czytelnika, a zwłaszcza warszawiaków ogromna. Cała powieść jest oczywiście o czymś zupełnie innym, momentami przypomina "Proces" Kafki, dzieje się nie wiadomo gdzie, ale znowu dla mnie ciekawostką są bohaterowie związani z muzyką, w tym główny bohater pianista. Z nim zaś jest jak tym "pijanistą" z kabaretowego monologu Gajosa - przez całą powieść przygotowuje się do uroczystego koncertu, a ostatecznie wcale nie zagrał. No ale przynajmniej jest opis próby, przy okazji dowiadujemy się, że tytuł kompozycji przez niego granej brzmi - no.. dosyć awangardowo - "Azbest i włókno".  Cokolwiek to by miało znaczyć, równie dobrze nadaje się na tytuł powieści zamiast "Niepocieszonego". 

Kauzo Ishiguro, Niepocieszony, przeł. Tomasz Sikora, wyd. II, Warszawa 2017.