Kresy odchodzą wraz z ludźmi

        Urodził się w Drohiczynie Poleskim w 1933 r., dzisiaj znajdującym się na terenie Białorusi. Wcześnie osierocony przez matkę i po stracie ojca, oficera Wojska Polskiego rozstrzelanego w 1940r. przez Sowietów, wychowywał się w sierocińcach, najpierw prowadzonych przez zakony, a następnie trafił do sowieckiego domu dziecka, w którym poddawano go, jak innych wychowanków, rusyfikacji. W 1946 roku cudem ocalony został repatriowany do Polski. W szkole zawodowej zdobył zawód tokarza, a następnie ukończył Technikum Żeglugi Śródlądowej, lecz jego przeznaczeniem miała  być sztuka. Studiując historię sztuki na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim odsłania talenty: malarski i literacki. Po kilkuletniej pracy na uczelni poświęca się wyłącznie działalności artystycznej. Działa w środowisku lubelskich plastyków, pisarzy, bibliofilów, intelektualistów. W 1989 r. współtworzy Stowarzyszenie Pisarzy Polskich, a od 1999 r. angażuje się w działalność Lubelskiego Oddziału Stowarzyszenia Rodzin Katyńskich. Wielokrotnie nagradzany, doceniany, został między innymi odznaczony Orderem Białego Kruka ze Słonecznikiem - najwyższym odznaczeniem bibliofilskim. Jest autorem wielu znaków książkowych oraz ekslibrisów, które kolekcjonował (ok. 7 tysięcy sztuk). 
         Zbigniewa Strzałkowskiego poznałam najpierw jako poetę wierszy intelektualnych i mistycznych, w których docieranie do istoty zjawisk stanowi wykładnię człowieczeństwa. Nieprzypadkowe są nawet tytuły tomików: Punkt odniesienia, Uchylanie pamięci, Brewiarz osobisty, Przestrzeń niepodległa, Obszar wolności... Osobiste doświadczenia, historyczne uwarunkowania, daty, czytelne aluzje lub wprost podane tropy, indywidualne fragmenty życiorysu zostają zuniwersalizowane do rangi Wiecznego Losu. Losu narodu opatrzonego chichotem historii i Losu człowieka, nad którym chichoczą szydercy. Trudna to poezja, wymagająca i niełatwa emocjonalnie. 
         Mówienie, że Zbigniew Strzałkowski był poetą może być mylące, bo taki choćby Punkt odniesienia jest zbiorem krótkich form pisanych prozą, lecz trudno by było zaliczyć je do jakiegoś epickiego gatunku. Niektóre utwory zaczynają się jakby bez początku, w innych zakończenia są otwarciem w niezapisaną przestrzeń gdzieś pomiędzy autorem a czytelnikiem. Osobiste wspomnienia utrwalają najdawniejsze obrazy z kresowego dzieciństwa, oglądanego z perspektywy upływu czasu, gdy "bielą lat posypany, już tylko we śnie chodzę uliczkami Drohiczyna Poleskiego, gdyśmy żegnali na zawsze ojca odprowadzanego pod bronią NKWD (rozstrzelanego w więzieniu Amerykanka" w Mińsku), a z nim i wiernego psa,  i dom błyskawicznie rozszabrowany - pozostało wielkie zdziwienie dziecięcych oczu"
          W wierszach tomu Obszar wolności płonący Wołyń sąsiaduje z nostalgicznym obrazem Polesia zachowanego w duszy dziecka rzuconego później w wir zdarzeń tyleż nieuchronnych, co niezrozumiałych. Tu jeszcze znajdziemy bodiaki, poleskie bagna, kąkole w zbożu i dziecięce zabawy nad brzegami Piny, ścieżkę od chutorów, chochoły odchodzącego lata, piety poleskie - skamieniałe cienie... Kto jeszcze z dzisiejszych czytelników odczytuje znaki i symbole, otwiera zamki przeszłości kluczem wspólnego języka z raju utraconego?

olbrzymie czasze poleskich łopuchów
przykryły moje dzieciństwo
raj pełen legend i pieśni ptaków bagiennych
biegłem przez archipelag stokrotek
biegłem prosto w otwartą nawę przeznaczenia
obsypany gęstą mgłą dmuchawców
nie wiedząc że jestem drgającym cieniem
rzezanym w linorycie Gielniaka
stalaktyty delikatnych linii
były naszym życiorysem
pytaniem bez odpowiedzi
kim jesteśmy i skąd przybyliśmy
skoro przychodzimy znienacka
i odchodzimy nagle
mój konterfekt jest pokiereszowany
wołaniem wiatrów i modlitwą leśnych proroków
tyle zapamiętałem

      Z posiadanych siedmiu książek Zbigniewa Strzałkowskiego trudno mi wybrać to, co zmieści się w krótkiej notce. Wielość wątków zamkniętej już twórczości doczeka się jeszcze prac naukowych i krytycznych analiz. Tymczasem pozostaje nam szukać tej przestrzeni niepodległej, aby tożsamość słowa zamienić w istnienie. Mam jeszcze tutaj przy sobie zbiór jego aforyzmów. Może kiedyś zacytuję przy okazji innych tematów.

Zbigniew Strzałkowski - poeta, malarz, grafik, ekslibrysta, bibliofil, eseista, człowiek z Kresów; zmarł 28 lutego 2017 roku.