Dyrygent XXI wieku?

    Właściwie nie wiem, czy go lubię, czy nie; podoba mi się jego sposób dyrygowania, czy nie; chcę go słuchać i oglądać czy raczej niekoniecznie. Mojej ambiwalencji nie rozwiało obejrzenie i wysłuchanie kilku nagrań z koncertami i wywiadami, nagrania z prób i opinie krytyków. Opinie są skrajne: od zachwytów po grymasy zgorszenia. Jedni mówią: rewolucjonista, a drudzy: skandalista. Ze złożenia owych skrajności na pewno wyłania się pewien fenomen.
     Teodor Currentzis - urodzony w Atenach Grek rosyjskiegio pochodzenia. Dziwna mieszanka, ale z niezwykłymi efektami. Na studia muzyczne wybrał Moskwę i tam zaczynał karierę. Nie, nie w Moskwie, wysłano go - co prawda na stanowisko dyrektorskie - ale bardzo daleko - do Nowosybirska nad rzeką Ob. W samym środku Syberii. I co robi nasz niepokorny bohater? Zakłada własną orkiestrę i chór, z którymi zawojował świat. I chociaż prowadzi inne światowe orkiestry, płyty nagrywa ze swoim od lat zgranym zespołem. Następnie został dyrektorem Opery w Permie, mieście przemysłu atomowego u stóp Uralu. I co się dzieje? Śpiewacy z Zachodu pojechali tam śpiewać i nagrywać z Currentzisem Mozarta. Ponieważ orkiestra nadal mogła być tylko jedna - grający na instrumentach historycznych zespół MusicAeterna założony jeszcze w Nowosybirsku.
      Zarzutów jest wiele: że nadekspresywny, że zbyt swobodnie podchodzi do partytur rozciągając wszystko do granic słyszalności - "Requiem"  Mozarta nagrał na dwóch płytach - że wprowadza udziwnienia, których nie ma w oryginale, twierdząc, że muzykę dawną należy grać i śpiewać tak, jakby powstała dzisiaj i jak dzisiaj brzmieć powinna. Dlatego Mozart jest mroczny, w Verdim drżą szyby i chyba nigdy nie wystąpił za pulpitem dyrygenckim we fraku.



On sam za pulpitem stoi, tańczy, biega, krzyczy. I orkiestrze się ta energia udziela.



Tu już wyraźnie dojrzał, spoważniał, chociaż energii mu nie brakuje.



Wszystkie powyższe kawałki nie zapowiadają  tego, co wymyślił później. Koncert "Lux Aeterna", z którym występował już w wielu miejscach, wydał na płycie i jest absolutnym  mistycznym misterium. Składają się na niego tradycyjne  pieśni dawne łacińskie, bizantyjskie, greckie. Jest między innymi kompozycja Hildegardy z Binden, "Kyrie eleison", wspaniałe "Te di rem", ale też "Salve Regina" współczesnego niespełna czterdziestoletniego kompozytora Alexeya Retinskiego. 
     Currentzis wystąpił ze swoimi zespołami MusicAeterna  (chór i orkiestra) oraz autentycznymi kantorami prawosławnymi w Sainte Chapelle w Paryżu i zrobił muzyczne nabożeństwo. Wszyscy ubrani w długie czarne stroje przypominające sutanny, a on sam jak kapłan celebrujący misterium. Do poszczególnych części koncertu muzycy przemieszczali się powoli, procesyjnie, bez słowa i tak samo bez słowa wyszli po zakończeniu. W otoczeniu tysiąca witraży tradycyjny i mocny śpiew zabrzmiał przejmująco i mistycznie. Trzeba przyznać, że muzykę Currentzis czuje głęboko i wydobyć z niej takie bogactwo wzruszeń nie każy potrafi. 
      Całość godzinnego koncertu jest dostępna za darmo na Arte od trzech dni. Jeśli to jeszcze jeden skutek obecnego powszechnego siedzenia w domu i przeniesienia kultury do sieci, to należy do tych najprzyjemniejszych i najcenniejszych.

Teodor Currentzis i MusicAeterna w Saint Chapelle - Lux  Aeterna

No i teraz już wiem. Lubię go.