Koniec kołtuństwa?

       Współczesna pani Dulska odkupiła od miasta blok komunalny wraz z lokatorami, których teraz dobiera sama według możliwości płacenia czynszu. Dlatego grozi rodzinie z sześciorgiem dzieci eksmisją za trzymiesięczne zaleganie z opłatami, a jej interesy jako właścicielki reprezentuje adwokat. Felicjan Dulski nadal się nie odzywa, lecz pracuje w Radzie Nadzorczej Funduszy Emerytalnych, Zbyszko kieruje biurem wiecznie nieobecnego senatora, Hesia i Mela chodzą do gimnazjum. Uwspółcześniona Juliasiewiczowa prowadzi klub go-go, a Hanka nie jest Hanką ze wsi, tylko zatrudnioną na czarno Nastką, nielegalną emigrantką z Rosji. 
        Bohaterowie posługują się także bardziej współczesnym językiem, którego najwyraźniejszym rysem jest obecność wulgaryzmów. W pierwotnym tekście Moralności pani D. Włodzimierza Kłaczyńskiego opublikowanego TUTAJ Felicjan używa nawet mniej dosadnego języka niż pada ze sceny. Wprowadzono też inne zmiany, nie tylko językowe. Zamiast kaflowego pieca jest ustawiony na minimum kaloryfer, Dulska wykłóca się nie o bilet w tramwaju, tylko o przecenione keksy w tesco, Felicjan na swoje słynne zdrowotne spacery chodzi wokół stołu z kijami trekkingowymi, a Hesia marzy o rozbieranej sesji na fejsbuku. W interesie Nastki nie występuje matka chrzestna, lecz klasyczna rosyjska mafia w osobie jej brata wkraczającego do mieszkania Dulskich w stroju, żeby obrazowo ująć, stadionowo-uliczno-biznesowym: spodnie poligonowe, łańcuch na szyi, bejsbolówka na głowie.
        Dulszczyzna zadomowiła się w polskiej kulturze jako postawa i typ osobowości, nic dziwnego więc, że istnieje potrzeba szukania coraz to nowszych przykładów jej obecności. Stąd uwspółcześnione wersje, parafrazy, ciągi dalsze losów następnych pokoleń. Moralność pani D. Kłaczyńskiego jest tego przykładem. Być może dla młodego pokolenia język Gabrieli Zapolskiej stanowi już taką barierę nie do przeskoczenia, że gdy ze sceny nie padnie kilka fucków, to rzecz jest niezrozumiała. Być może też nikt już nie czyta oryginalnej wersji, dlatego na każde słowo i gest Dulskiej widownia reagowała wręcz spazmatycznym śmiechem nawet w miejscach, kiedy nie bardzo wiadomo dlaczego. Bo co jest śmiesznego w tym, że Dulska kupiła kapelusz w ciuchlandzie za 5 zł?
       Wiem, w zasadzie wielki aplauz widowni, w tym żywiołowe reakcje sporej części, choć w przerwie rozmawiałam z osobami mającymi mieszane dość uczucia, to przejaw z jednej strony prowincjonalnej posuchy teatralnej, wiec skoro mamy już SPEKTAKL, to przynajmniej będziemy się dobrze bawić, a z drugiej sympatii do aktorów amatorów miejscowej trupy teatralnej. Czy jednak sama sztuka jest aż taka śmieszna?
        Wyrzucanie lokatorów w majestacie prawa, bo Ustawa pozwala: drzwi wyjmę, światło odetnę i wodę - grozi Dulska - znane przypadki nieraz nagłaśniane przez media. Jakoś mi nie do śmiechu. W dramacie Zapolskiej Zbyszko, mimo utracjuszowskiego trybu życia, czasami wzbudzał też współczucie, bo autorka umiała nasycić utwór potężnym ładunkiem wszechwładnego determinizmu społecznego oraz towarzyszącej mu bezradności. Zbyszko współczesny jest dyrektorem biura poselskiego, obowiązkiem jego jest tylko przyjmowanie interesantów w imieniu senatora, którego wiecznie nie ma bo podróżuje. Oczywiście aluzja do podróży posłów i senatorów za pieniądze podatników aż nazbyt czytelna. Niestety, z tego zestawienia nie wynika ani powód do wiecznych narzekań bohatera, ani usprawiedliwienie dla jego zmęczenia życiem, które i tak w większości przetrawia w nocnych lokalach. O co mu więc chodzi? Nie bardzo wiadomo. 
       Wątek Hanki chyba najbardziej odbiega od pierwowzoru. Opłacona i wyrzucona z domu, gdzie i tak miała ukrywać rosyjskie pochodzenia, żeby sąsiedzi nie wiedzieli, że pracuje na czarno, wraca z dwoma bodyguardami. Jednym jest jej brat, a drugim typowy wykidajło jako argument dodatkowy dla opornych. Tym razem stawka jest większa. Zamiast 5 tysięcy brat Nastki żąda za "straty moralne" siostry 12 tysięcy. Biorą pieniądze i odchodzą. Czy na zawsze? W trakcie pertraktacji Juliasiewiczowa mimochodem wspomina, że ona z racji prowadzenia klubu też "im" coś płaci.
        Usunięcie nazwiska Dulskiej z tytułu pociąga za sobą wyraźne konsekwencje. W ślad za nazwiskiem wyrugowane zostało słowo "kołtun" i wszystkie pokrewne.  Zbyszko nie ogłasza już: "Bom się kołtunem urodził", tylko kilkakrotnie nazywa się lemingiem. Leming zastąpił kołtuna i dulszczyznę. O ile jednak wiem, co znaczy "kołtun", o tyle "leming" dla mnie nie znaczy prawie nic. Poza wiedzą zoologiczną wyniesioną z filmów przyrodniczych. Między człowiekiem a lemingiem nie mam w swoim umyśle żadnych powiązań. A jeśli nawet spotkałam się z takim określeniem, to za każdym razem było ono używane w innym znaczeniu i na nazwanie całkiem różnych postaw. W przeciwieństwie do kołtuna znaczenie leminga jest zbyt mgławicowe, aby mogło stanowić rozpoznawalną etykietkę. Niestety, wyrugowanie słowa nie oznacza, że kołtuństwo zniknie, o czym jednak młode pokolenie może już nie wiedzieć.