Miałkość słów

        ......................................................
Od czego zacząć?.................... Jestem absolutnie..... napisać, że pod wrażeniem, to o wiele za mało.
        Jaką muzykę może stworzyć kompozytor, który przez całe życie trzymał koło łóżka spakowaną walizkę, w każdej chwili spodziewając się nieproszonych gości, którzy bez ceregieli, na rozkaz, zabiorą go z domu? Jaką muzykę napisze ktoś, kto całe życie oglądał się za siebie? Co komponuje człowiek, o którego muzyce krytyka pod wpływem niechętnego grymasu Stalina napisała, że to chaos, w którym nie ma ładu i porządku, a autorowi zwyczajnie brakuje talentu?  Napisano tak o twórcy, którego jeszcze niedawno ogłoszono geniuszem, a na zachodzie Europy uznawany był za objawienie awangardy. O tę awangardowość właśnie chodziło. Dla radzieckiego reżimowego establishmentu okazała się za trudna, zwyczajnie niestrawna, zbyt  "imperialistyczna".
      Od tego czasu w biografii Dymitra Szostakowicza zaczyna się schizofreniczne rozdarcie: nie może komponować tak, jakby chciał, nie chce zaś tworzyć tak, jak mu każą. I może dlatego właśnie powstają dzieła genialne. Wiem, to zbyt trywialne wytłumaczenie. Ale faktem jest, że Szostakowicz nie zarzucił komponowania nawet wtedy, gdy w kulturze radzieckiej stał się persona non grata, kiedy na jego koncert nie przyszedł absolutnie nikt i grał w pustej sali, kiedy nie mając pieniędzy na chleb sprzedawał za bezcen swoje partytury.
      Jest prawdą, że po śmierci Stalina stał się honorowanym i hołubionym artystą, którym władze chwaliły się przed Zachodem, a osobistym dramatem Szostakowicza był fakt zapisania go - wbrew jego woli - do Partii, co przyprawiło go o depresję. I do końca życia oglądał się za siebie.
       Ta muzyka jest cudownie piękna, a jednak początkowy powtarzający się akord ma coś z wewnętrznego krzyku bezsilnej rozpaczy. Moderato V Symfonii Szostakowicza porównać można do słynnej Piątej Beethovena  z równie słynnym akordem Losu. Mocne wejście wiolonczel w forte a zaraz potem kontrabasy ścinają krew w żyłach. Szarpią wnętrzności. Siedzą gdzieś w splocie słonecznym i bolą. Dławią w gardle. A potem ciche delikatne smyczki jak jesienna mgła snują nici żalu i ogromnego smutku. Porażające.
        Szybkie drobne takty drugiego tematu jak dysonans wkraczają radosnym rytmem burząc harmonię. Blachy, fortepian, dęte na przemian w marszowym rytmie. To nie może dziać się naprawdę, Jakieś szaleństwo rytmu wiruje w powietrzu, mąci umysł, ogłusza kotłami. Do czasu, bo oto znowu wraca pierwszy motyw, mocniej i dobitniej. A zaraz, skąd te sielankowe tony fletu, smyczków, celesty? O, nie dajcie się nabrać, tam w tle czai się mroczna nuta kontrabasu. Ta nić czarna się przędzie: ona za mną, przede mną i przy mnie. Ona w każdym oddechu. Ona w każdym uśmiechu. Ona we łzie, modlitwie i w hymnie...

       Dziś wieczorem w nowej siedzibie NOSPR Stanisław Skrowaczewski poprowadził wykonanie V Symfonii Dymitra Szostakowicza - wykonanie absolutnie mistrzowskie. Nawet w transmisji radiowej, przy całej niedoskonałości dźwięku, muzyka krwawiła z otwartej rany przejmującą intensywnością. Owacja na stojąco całkowicie zasłużona.

Jak opisać mistrzostwo muzyki? Nie da się. Są tylko próby, przykłady, przymierzalnie... Cała V Symfonia trwa ok. 45-47 minut, w tym czasie umiera się  co najmniej pięć razy.

Dymitr Szostakowicz: V Symfonia d-moll. Część I Moderato. (1937r.)