Ja, kobieta

       Stopy bolą od samego patrzenia na ekspozycję Elwiry Ziomkowskiej. Obok, w drugiej gablocie, znajduje się jeszcze w tym samym stylu wyszpilkowana torebka. A ja? Cóż ja na to? Płaskie sandałki z paseczków, których w ogóle  nie czuje się na nogach, przez ramię przewieszona płócienna torba wiązana sznurkiem. Nikt nie namówi mnie na założenie szpileczek i udawanie, że to wygodne. Zdecydowanie nie jestem glamour. 

       Na wystawie Praca kobiety nigdy się nie kończy w Międzynarodowym Centrum Kultury w Krakowie zgromadzono 126 grafik od XV do XIX wieku, na których przedstawione zostały kobiety. Wśród autorów nazwiska nieznanych szerzej malarzy holenderskich i francuskich z XVII i XVIII wieku, ale i te bardzo sławne, jak Albrecht Dűrer, Rembrandt van Rijn, William Hogarth. Obok dawnych rycin instalacje współczesnych arystów polskich, wspomnianej Elwiry Ziomkowskiej oraz Tomasza Rogalińskiego, Małgorzaty Łojko, a nawet po jednej rzeźbie Xawerego Dunikowskiego i Aliny Szapocznikow.  Wszystkie przedstawiają, zgodnie z tytułem wystawy, kobiety. Kobiety w różnych pozach, przy różnych zajęciach, w różnych społecznych rolach.  Prace zostały zgromadzone tematycznie, co wielce ułatwia poruszanie się, ogarnięcie całości a zarazem ilustruje ideę przewodnią prezentacji. 
        Otóż oglądamy najpierw  kobietę matkę, tę, która daje życie i karmi, od pramatki Ewy począwszy.  Wśród tej części przejmująca grafika holenderska przedstawiajaca scenę ratowania przez matkę dziecka z pazurów lwa. Następny dział to Towarzyszka i sługa, czyli realizm i alegoria. Są tu pracowite niewiasty tkaczki, prządki, na wiele sposobów zajmujące sie domem: szyjące, piorące, sprzedające swoje hafty. Są też ciekawe dzieła bedące przyczynkiem do rozwoju medycyny: leczenie chorego na syfilis, leczenie przy pomocy ciętych baniek oraz rwanie zęba. Kolejny etap to kobieta będąca  przedmiotem uwielbienia mężczyzny, kobieta ideał, kobieta wiadziana oczami mężczyzn i dla mężczyzny przeznaczona. Obok ryciny z alegorią szczęśliwej małżeńskiej miłości scena u krawca - przymierzanie gorsetu. Kobieta wciśnięta w gorset bacznie oglądana przez krawca i przez męża czy kochanka, który zaakcpetuje bądź nie nowy ubiór towarzyszki.  Następna grupa obrazów pod hasłem Pod patronatem Muz prezentuje kobietę artystkę, pisarkę  i poetkę, miłośniczkę sztuki. Tutaj znalazłam Safonę.

Po artystkach czas na dzielne i dumne wojowniczki. Oglądamy Joannę d`Arc, Charlottę Corday i anonimową kobietę tańczącą z widłami. Groźne wprowadzenie do działu następnego pod hasłem Wzory dobre i złe. Kobiety wzorowe wspierają mężów, zajmują się domem, rozdają jałmużnę, są w cieniu. Kobiety złe to znowu biblijna Ewa, sprawczyni nieszczęścia całej ludzkości, obok Dalila, która zdradziła Samsona. Na koniec ekspozycja wielce symboliczna: Szafarka i władczyni losu otwierająca się portretem trzech Parek: Kloto przędzie, Lachesis odmierza, Atropos przecina nić żywota.

W tej grupie znalazły się kobiece personifikacje kontynentów, wdzięków,  żwyiołów, zmysłów oraz pojęć takich, jak prawda, sprawiedliwość, miłosierdzie, cnoty i przyjemności. Niemal na końcu tajemnicza postać Nemezis z zagadkowymi akcesoriami.

       Oczywiście wyraźnie czytelny jest nieco prowokacyjny temat i dobór dzieł, zwłaszcza w zestawieniu z owymi dosłownymi szpilkami. Cóż, trudno by mi było znaleźć rycinę z wizerunkiem kobiety, z którą mogłabym się utożsamić. Jak wspomniałam, szpilek nie noszę, prząść natomiast nie potrafię,  mimo gwałtownej czasem natury daleko mi też do wojowniczki. Cóż mi pozostaje? Bardziej swojsko poczułam się w Pracowni Hanny Rudzkiej-Cybis, której wystawę znalazłam w Kamienicy Hipolitów. 

        Hanna Rudzka-Cybis (1897 - 1988), malarka, żona Jana Cybisa, współtwórczyni Komitetu Paryskiego i kierunku w malarstwie zwanego kapizmem. Pierwsze szlify malarskie zdobywała podczas edukacji w  Lublinie, następnie studiowała w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Wraz z Komitetem Paryskim wyjechała w 1924 r. do Paryża już jako żona Jana Cybisa. Oboje wrócili do Polski w 1931 roku i zamieszkali w  Krakowie. Z mężem rozstała się tuż przed wojną w 1939. Okres powojenny to stały wzrost znaczenia Hanny Rudzkiej-Cybis, rozwoju jej malarskiej techniki, rozwijania malarstwa poejzażowego i martwej natury, wchodzenia w sztukę abstrakcyjną, wyjazdów plenerowych i podróży zwłaszcza do Francji. 

      Na wystawie w Kamienicy Hipolitów mamy odtworzoną pracownię malarską,  stolik z kolorowymi paletami do rozrabiania farb, poplamiony fartuch, skromne łóżko. W drugim pomieszczeniu salonik o przytulnej atmosferze niezobowiązującej popołudniowej herbatki.

Chętnie bym wstąpiła do Pani na herbatkę, pani Hanno. Zapytałabym o ten ostatni obraz na sztalugach. Bardzo, bardzo kolorowy.  I te szkice rysowane lekką ręką. Wolała  Pani rysować z natury czy malować w pracowni? I czy opanowała Pani obsługę magentofonu tak pieczołowicie rozpisana, rozrysowaną na kartkach?

PS. Relacja z krakowskiego koncertu Collegium 1704 na Zapiskach macierzystych.