(Nie tylko) Cerkiewne śpiewanie

( Na drugim blogu - zmarł Ryszard Przybylski )


      Najpierw niewielka próbka ich śpiewu:

Budte zdorowy

Dużo tych próbek nie będzie, bo miałam trudności ze znalezieniem ich nagrań. Mogę tylko napisać, co śpiewali i jakie wrażenia z koncertu. Przykłady utworów będą niestety w innych wykonaniach. Wielka szkoda, bo śpiew a cappella ma swoją specyfikę, której żadne inne wykonanie nie odda, a wręcz zniekształca sens polifonicznej maestrii.

        Jak można wyczytać z opisu, chór nazywa się Perfectum i działa przy Dziesięcinnym Monasterze w Kijowie. Panowie od jakiegoś czasu, może nawet dwóch lub więcej lat, są częstymi gośćmi w Polsce i występowali już w wielu miejscach. Siłą rzeczy najczęściej w województwach wschodnich, w Lublinie, Tomaszowie Lubelskim, Biłgoraju, gdzieś na Białostocczyźnie. Lublin mający aspiracje do bycia stolicą polsko-ukraińskiej współpracy kulturalnej wiedzie tutaj niewątpliwie prym. Zespół zapraszany jest przez prawosławne parafie na uroczystości religijne i przez instytucje kulturalne na festiwale i koncerty.
        Perfectum to męski chór kameralny, zaledwie sześcioosobowy o starannie dobranych głosach. W takim składzie można znaleźć tych kilka zaledwie filmików z ich udziałem i na takim też, kameralnym, sakralno-świeckim koncercie byłam. W pierwszej części panowie zaprezentowali liturgiczne pieśni i związane z Wielkanocą. Trudno mi tu cytować cokolwiek, bo mój staro-cerkiewno-słowiański, będący podstawą współczesnego prawosławnego języka liturgicznego,  już nieco od czasów studenckich zwietrzał. W każdym razie część sakralna zakończyła się uroczystym Amin wyśpiewanym z wielkim pogłosem wznoszącym się do nieba. Na szczęście proboszcz prawosławnej parafii, której dziesięciolecie odnowienia stało się przyczyną zorganizowanego koncertu, opowiedział jej historię i zapowiedział chór po polsku z lekkim tylko wschodnim akcentem :-) Ale na przykład o twórcach ikon mówił ikonopiścy, co jest wyraźnie pochodzenia staro-cerkiewno-słowiańskiego. Po polsku brzmiałoby to ikonopisarze.
        Nie wnikając w dalsze zawiłości językowe,  dodam tylko, że Cerkiew Dziesięcinna w Kijowie, skąd przyjechał Chór Perfectum, jest - a właściwie była - najstarszą kamienną chrześcijańską świątynią na Rusi powstałą w latach 989 - 995. Zburzona przez Mongołów, została odbudowana w wieku XIX, a ta z kolei ponownie zburzona w czasach stalinowskich. Obecnie na miejscu dawnej świątyni prowadzone są prace archeologiczne, a w pobliżu wybudowano drewniany Dziesięcinny Monaster Narodzenia Matki Bożej.
        Wróćmy jednak do muzyki. Jak wspomniałam, panowie śpiewali a cappella. Wyraźnie dominujący był pierwszy z lewej tenor, a w wielu fragmentach pozostali tworzyli malownicze wielogłosowe tło. W części sakralnej jednak żaden z wykonawców nie miał wychodzić przed szereg i zbierać pochwał dla siebie, gdyż były to pieśni ku chwale Boga. Dlatego nawet się nie kłaniali mimo gromkich oklasków, wychodząc  z założenia, że aplauz widowni jest skierowany wobec Najwyższego. Dopiero w części drugiej, świeckiej, utwory zostały tak dobrane, aby poszczególni śpiewacy mogli zaprezentować swoje umiejętności w solówkach. Wszyscy z łatwością rozpoznaliśmy piosenkę o Suliko znaną z licznych wykonań. Tutaj popisywali się tenorzy. Podobnie jak w niedawno zamieszczanej przeze mnie polskiej wersji  ballady o Atamanie. Tym razem usłyszeliśmy ją w wersji ukraińskiej. Słuchacze się rozkręcili na dobre (a w pierwszym rzędzie siedział ordynariusz Prawosławnej Diecezji Lubelsko-Chełmskiej,  arcybiskup Abel). Były jeszcze piosenki ludowe, których nie znam, o miłości, znowu popisywali się tenorzy. Ale kiedy wcześniej nie prezentujący się solowo śpiewak zaintonował Nie dla mienia, po wszystkich rzędach z żeńską publicznością przeleciał szmer zachwytu. Spędziłam ponad godzinę szukając tego wykonania i nie znalazłam. Większość wykonawców tej kozackiej pieśni śpiewa po prostu głosem za wysokim, tenorowym, tymczasem kijowski chórzysta zaprezentował taki piękny bas-baryton, że żadne inne nie będzie mi się podobało. Wybrałam najbardziej zbliżone głosowo:

Też chór śpiewa, ale inny

Ten gość ma podobny głos, ale "nasz" na koncercie był lepszy :-)




No i ten ma głos, a piosenkę "nasz" chór śpiewał nieco szybciej, zwłaszcza refren: