Święto pocztówek

       Czy święta są jeszcze okazją do masowego wysyłania pocztówek? W dobie elektronicznej korespondencji i SMS-ów raczej wątpliwe. Niemniej nadal są okazją do zainteresowania tą formą korespondencji i czasami jeszcze wykorzystywaną. Może bardziej przez starsze pokolenie. Podczas okazjonalnych świątecznych kiermaszów i jarmarków można podziwiać i kupić niepowtarzalne ręcznie robione pocztówki, będące antidotum na masową produkcję, która - nie ukrywajmy - często nuży powtarzalnością i jednolitością wzorów. Historia zatoczyła koło: ponoć pierwszy raz kartki świąteczne z ilustracją rodziny wznoszącej toast rozesłał na Boże Narodzenie w 1843 roku do znajomych sir Henry Cole, angielski urzędnik państwowy i wynalazca. 

      Kiedy zaczęła się oficjalna historia kartek pocztowych, dokładnie nie wiadomo. Źródła podają jedną wspólną datę: 30 listopada 1865 roku, kiedy Heinrich von Stephen na V Niemieckiej Konferencji Pocztowej w Karlsruhe zaproponował konieczność wyprodukowania kartki korespondencyjnej. Wówczas jego pomysł nie został zaakceptowany, jednakże już w 1869 roku z inicjatywy Emanuela Herrmanna, austriackiego ekonomisty, poczta austriacka wyemitowała pierwszą kartkę. 

      Kartki wkrótce stały się popularną formą korespondencji ze względu na to, że  były tańsze niż tradycyjne listy. Szybko pojawiły się też ilustracje je zdobiące. Początkowo w formie godła państwowego, a stopniowo grafiki, rysunki, fotografie oraz dzieła malarskie. Pierwsza ilustrowana kartka pocztowa została wydana 16 lipca 1870 roku przez księgarza Augusta Schwartza z Olenburga. W 1872 roku w Zurychu pojawiła się kartka z widokiem miasta. W roku 1889 po raz pierwszy na kartce pocztowej umieszczone zostało dzieło sztuki, był to obraz Rafaela Santiego Madonna na krześle. 

      Na ziemiach polskich pierwsze kartki pocztowe pojawiły się w latach 90. XIX wieku w zaborze austriackim. Wydawane były w Krakowie i Przemyślu. Autorem polskiej nazwy "pocztówka" jest Henryk Sienkiewicz, który wymyślił i zgłosił ją w konkursie  z okazji Pierwszej Wystawy Kart Pocztowych w Warszawie ogłoszonym przez redakcję Słownika Języka Polskiego. Propozycja pisarza zdecydowanie wygrała spośród niemal trzystu innych, jak "listówka", "pisanka", "otwartka". 

      Kwestia pocztówek świątecznych co roku powraca z okazji Wielkanocy jako rywalizacja między jajkiem i kurczątkiem a zajączkiem. Zagadnienie niebagatelne na wzór słynnego wykładu profesora Mniemanologii Stosowanej Jana Tadeusza Stanisławskiego: O wyższości Świąt  Wielkiej Nocy nad Świętami Bożego Narodzenia. Nikt, rzecz jasna, na serio się tym nie przejmuje, a jednak z dzieciństwa nie pamiętam świątecznych kartek z zajączkami, tylko z akcesoriami typowej symboliki wielkanocnej: palmami, jajkami, pisankami, kurczątkami oraz wizerunkami Chrystusa Zmartwychwstałego. Kiedy i dlaczego pojawiły się zajączki? Co mają oznaczać. Zachowałam z dawnych komunistycznych lat świąteczną pocztówkę od koleżanki studiującej w ówczesnym Związku Radzieckim - były na niej właśnie zajączki. Pocztówki z elementami religijnymi nie były dostępne, wszak oficjalnie Związek Radziecki ogłaszał się jako państwo ateistyczne. 

      Współcześnie zaś zajączek na pocztówce wielkanocnej to jakaś nowomoda, bo jeśli nawet ma być odniesieniem do wiosennej pory roku, to dawniejsze wzory odwoływały się raczej do charakterystycznych dla polskiego pejzażu i obecnych od dawna w kulturze bocianów. Przeglądając w kilku cyfrowych bibliotekach zasoby pocztówek znalazłam takie.  

Pocztówka przedwojenna, autor Ludwik Stasiak zmarł w 1924 roku

Pocztówka z 1921 roku 

Wybrana bibliografia

Historia pocztówki w pigułce. House of postcards. [dostęp: Historia pocztówki w pigułce – dowiedz się, kiedy i gdzie narodziła się współczesna kartka]

Magdalena Galas - Klusek: Pocztówka z Libii. Radio Kielce. [dostęp: Pocztówka z Libii] 

Ewa Michałowska - Walkiewicz: Historia karty pocztowej. Polish News. [dostęp: Historia karty pocztowej - Polishnews.com]

Pocztówka - co to właściwie jest i skąd ta nazwa. Dikappa. [dostęp: POCZTÓWKA – co to właściwie jest i skąd ta nazwa – Widokówki, pocztówki przedwojenne, stare, z Polski, Antykwariat, postcorssing – Sklep]

Pocztówka, czyli słowo wymyślone przez Henryka Sienkiewicza. Polskie Radio 24.pl. [dostęp: Pocztówka, czyli słowo wymyślone przez Henryka Sienkiewicza - Historia - PR24.PL]

Ewelina Zatorska- Kocoł: Krótka historia "pocztówki". Muzeum Etnograficzne im. F. Kotuli w Rzeszowie. [dostęp: Krótka historia „pocztówki” – Muzeum Etnograficzne w Rzeszowie]